Telif Hakkı ve dijital okur Yazarlık

Telif hakkı özgün ve yaratıcı eser sahiplerine

(yazar, sanatçı, besteci, tasarımcı, vd.) belirli bir süre için

yasayla tanınan manevi ve ekonomik

haklardır. Telif hakları fikirleri değil, fikirlerin ifade etme

biçimini koruma altına almaktadır. Telif haklarının

temelde kişisel ve toplumsal olmak üzere iki amacı vardır.

Kişisel amaç yaratıcı eser sahiplerini telif hakları

aracılığıyla ödüllendirmek ve daha fazla eser yaratmaya

teşvik etmektir. Toplumsal amaç ise özgün ve yaratıcı

eserleri belirli bir süre geçtikten sonra toplumdaki

herkesin yararlanmasına sunmaktır. Telif hakkı yasaları

hangi eserlerin korunup hangilerinin korunmadığını

tanımlar, eser sahiplerinin ve kullanıcıların haklarını düzenler ve eser sahibiyle kullanıcı

arasında bir denge kurar.

Elektronik Yayınlarda Telif Hakları

Bilindiği gibi, dijital yayın teknolojisi eserlerin çoğaltım ve dağıtım giderlerini büyük

ölçüde azaltmış ve eserlerin kopyalanmasını kolaylaştırmıştır. Ücretsiz erişilebilen bilgi

kaynaklarının sayısı hızla artmaktadır. Bu gelişmelerle birlikte telif hakkı anlayışı da

değişmekte, çoğaltma, yayma, koruma, arşivleme, elektronik bilgi edinme özgürlüğü,

elektronik bilgi ticareti gibi kavramların yeniden tanımlanması gerekmektedir. Öte yandan,

gelişen teknoloji telif haklarının korunması için de yeni olanaklar sunmaktadır. Örneğin,

elektronik ortamdaki eserlerin telif haklarını korumak için dijital filigran vb. gibi teknolojik

çözümler sunulmakta, telif hakları

elektronik telif hakkı yönetim sistemleri

aracılığıyla izlenmeye çalışılmaktadır. Bu

tür önlemler bir yandan yasal olmayan

kullanımları engellerken bir yandan da

kişisel ya da eğitim-öğretim amaçlı yasal

kullanımları engelleyebilmektedir.

Kütüphanelerin basılı eserleri kullanım

ya da koruma amacıyla kopyalamalarına

izin verilirken elektronik bilgi

kaynaklarını bu amaçlarla kopyalamak

kısıtlanabilmektedir.

Dijital okur yazarlık

Dijital okuryazarlık dijital teknolojileri

kullanarak bilgi üretmek ve mevcut bilgileri etkili ve

eleştirel bir biçimde değerlendirmektir. Bu süreçte

bilgisayar donanımı, yazılımı, internet ve cep

telefonu kullanılır. Fakat, dijital okuryazarlık için

sadece bilgisayar kullanmayı bilmek yetmez. Dijital

okuryazarlık aynı zamanda bilgiyi etkin şekilde

bulma, kullanma, değerlendirme, özetleme,

sentezleme, oluşturma ve sunma becerilerini kapsar.