Görsel Okur Yazarlık

Genişletilmiş bir tanımla okuryazarlık “Toplumun anlamlaştırdığı iletişimsel simgeleri etkili bir biçimde kullanabilme konusunda yeterlik kazanma….Kendimizi ve dünyayı anlama ve değiştirebilme” yolu olarak tanımlamaktadır (Kellner, 1998: 103,122). Kurudayıoğlu ve Tüzel okuryazarlığın mevcut bir alfabesin bulunmadığını belirtikten sonra okuryazarlık için ”Zaman, zemin, bağlam, olaylar, kişiler onun alfabesini oluşturabilir ve bu alfabeyi oluşturan özneler durağan bir anlama sahip değildir” diyerek anlamın sürekli olarak yenilendiğine işaret etmektedir(M. Kurudayıoğlu ve Tüzel, 2010:285).

Gelişen teknoloji ile birlikte günümüzde bilgi-iletişim araçların artması yeni okuryazarlık türlerinin doğmasına sebep olmuştur. Bu durumun gerektirdiği bilgi toplumlarının istediği nitelikte bir birey olmak önem kazandığından, hayat boyu öğrenme kavramı tartışılmaktadır. Gazete, kitap gibi araçlarla birlikte televizyon, internet, CD vb. bilgi araçlarını çoğalması bireyi sürekli ve yeniden öğrenen bir gereklilik içine itmiştir. Bu gerekliliğin sonucu olarak yeni okuryazarlık türlerinden bahsedilmektedir.

Günümüzde sıkça bahsi geçen okuryazarlık türlerinden bazıları, medya okuryazarlığı,görsel okuryazarlık, bilgisayar okuryazarlığı, internet okuryazarlığı, bilim okuryazarlığı, coğrafya okuryazarlığı, içerik okuryazarlığı, kütüphane okuryazarlığı, tüketici okuryazarlığıdır. Hale hazırda araştırıldığında onlarca yeni okuryazarlık türleri ile karşılaşılmaktadır.

“...Görsel okuryazarlık, insanın görme duyusunu kullanarak geliştirdiği bir dizi görme yeterliliğine verilen isimdir. Bu yeterliliklerin gelişimi, öğrenme için temel teşkil eder. Bu yeterliliklere sahip olan kişinin; görsel hareketleri, nesneleri, sembolleri ve çevresindeki diğer şeyleri ayırt etme ve yorumlama becerilerini geliştirmiştir. Bu yeterliliklerin yaratıcı bir şekilde kullanılması ile insan başkalarıyla daha etkili bir iletişim kurar ve görsel iletişimi daha iyi kullanır”(Avgerinou ve Ericson, 1997:281).

Bizi çevreleyen dünyamızda insan ürünü sayısız yapılar bulunmaktadır. Bunlar; içerisinde yüklü bilgileri barındırabilen görsel özellik taşıyan iletişim araçlarıdır ve günlük hayatımızın sıradan parçası haline gelmişlerdir. Bu görüntüler “doğal gerçeklik etkisi, ani ve bilinçdışı yapı özelliği bulundurabilen” (Burmark, 2000:7)etkin üretim-tüketim-kullanım araçlarıdırlar. Birey gün içerisinde kaçınılmaz olarak bu yapılar ile iletişim kurar. Birey, grup, topluluk, şehir, ülke, kıta veya inanç, kültür, eğitim, yaş vb. gibi etkenlere bağlı olarak bu iletişimin düzeyi değişmektedir. Yaşamımıza yön verici bu yapıları ne kadar bilinçli kullandığımız, eleştirel bir bakışla yorumlayabilme-eleştirebilme yetilerimizin ne düzeyde olduğu, çağdaş yaşamı yakalamada-dünyayı anlamada-kendimizi gerçekleştirmede-üretim sürecimizde önemli yer tutmaktadır.

Görsel okuryazarlık ile; görsel içerik, doğru bilgiye ulaşabilme, ayırt edebilme ve bu bilgileri işleyebilmeye ilişkin bilinçli birer izleyici(okuyan)- üretici (yazan) birey olabilmek için görsellerin okunması yazılması problematiği ele alınmaktadır.